Świętej Brygidy, zakonnicy, patronki Europy – święto - Homilie Rok B 2020/21

Świętej Brygidy, zakonnicy, patronki Europy – święto

Piątek, 23 lipca 2021 roku, XVI tydzień zwykły, Rok B, I

W Kościele powszechnym wspominamy dzisiaj św. Brygidę Szwedzką (1303-73), jedną z najwybitniejszych postaci Kościoła, założycielkę Zakonu Najświętszego Zbawiciela św. Brygidy (siostry brygidki) i współpatronką Europy (Jan Paweł II, 1999). Czego może nas nauczyć dzisiaj ta wielka święta z późnego średniowiecza? Okolicznościowe Listy Jana Pawła II, jak i liczne opracowania hagiograficzne wykreślają nam pewne wymiary życia, działalności i duchowości św. Brygidy – „wspaniały wzór do naśladowania, zwłaszcza obecnie, w dziele nowej ewangelizacji Europy”.

Patronka kobiet, żon i matek. „Brygida może stać się dla współczesnych kobiet zachętą do odgrywania pierwszorzędnej roli w społeczeństwie, które będzie otaczać szacunkiem jej godność i pozwoli jej na równi z mężczyzną brać udział w wypełnianiu Bożego planu w odniesieniu do ludzkości” – pisał w 2002 r. papież Jan Paweł II z okazji uroczystości 700. rocznicy jej urodzin. Chociaż od najmłodszych lat marzyła o wstąpieniu do klasztoru, to jednak w wieku 14 lat – jak to często zdarzało się wówczas w rodach możnowładców – została żoną syna gubernatora Ulfa Gudmarssona. Miała z nim ośmioro dzieci, a jedną z jej córek była inna, późniejsza wybitna święta średniowiecza – Katarzyna Szwedzka. Brygida i jej mąż byli powszechnie szanowani, przede wszystkim za ich wielką gościnność i ze względu na szeroką działalność dobroczynną względem ubogich i chorych. Brygida kierowała domem i gospodarstwem wzorowo, dbała o służbę, z którą codziennie odmawiała stosowne modlitwy. Wśród licznych zajęć nie zaniedbała troski o własną, głęboką duchowość i religijność. Jej kierownikiem duchowym był wiceprzeor cystersów o. Piotr Olafsson. Na jej prośbę jeden z kanoników katedry ks. Maciej przetłumaczył Pismo Święte na język szwedzki i ułożył również do niego stosowne komentarze. Po kilkuletnim pobycie na dworze królewskim, w 1341 r. pielgrzymowała do Santiago de Compostela z mężem, który w drodze powrotnej zachorował, po czym wstąpił do cystersów, gdzie po kilku latach zmarł. Brygida osiadła wówczas w domu zakonnym, związanym z cystersami, gdzie prowadziła bardzo surowe życie ascetyczne. Teraz mogła powtórzyć słowa św. Pawła z dzisiejszego pierwszego czytania: Teraz zaś już nie ja żyję, lecz żyje we mnie Chrystus (Ga 2, 19).

Święta reformatorka. W tym też czasie doznała objawień (spisane w jej Revelationes w latach 1344-1373; średniowieczny manuskrypt znajduje się Bibliotece Narodowej w Warszawie), pod których wpływem zaczęła pisać listy do możnych tego świata w celu zwrócenia uwagi na konieczność reform w europejskich społeczeństwach i w Kościele powszechnym. Znane są m.in. jej ostrzeżenia i surowe napomnienia pod adresem Krzyżaków, którym przepowiedziała ich upadek. Przyczyniła się do zażegnania kilku wojen w Europie i zaprowadzenia pokoju. Jednak największą sławę i trwałe miejsce w historii Kościoła zapewniły jej listy do papieży przybywających w Awinionie. Jej nalegania i wezwania kierowane do papieży przyczyniły się w wielkim stopniu do położenia kresu niewoli awiniońskiej (1309-1377), choć ona sama już tego nie doczekała. Św. Brygida wielokrotnie mówiła o reformie ówczesnego społeczeństwa i Kościoła. Zawsze, kiedy mówiła o reformie, miała na myśli pojedynczego człowieka, a zwłaszcza osobistą odnowę osób sprawujących władzę. Była przekonana, że odnowa społeczeństwa może nastąpić tylko wówczas, gdy każda osoba dokona indywidualnej odnowy w swoim życiu osobistym i zawodowym. Taka odnowa stanowiła w jej mniemaniu punkt wyjścia do prawdziwej pokuty, nawrócenia i pojednania.

Patronka osób konsekrowanych. Innym trwałym śladem działalności szwedzkiej świętej było założenie ok. 1346 r., w otrzymanej w darze od króla posiadłości w Vadstena, Zakonu Najświętszego Zbawiciela. Pierwszą opatką klasztoru została jej córka św. Katarzyna. W roku 1349 Brygida udała się przez Pomorze, Niemcy, Austrię i Szwajcarię do Rzymu, by uzyskać odpust z okazji roku jubileuszowego 1350. Chodziło jej również o zatwierdzenie reguł swojego zakonu. W Rzymie założyła klasztor swojego zakonu. Korzystając ze swojej obecności w Italii, Brygida przewędrowała wraz z córką cały kraj, nawiedzając pieszo ważniejsze ówczesne sanktuaria. Do Rzymu powróciła dopiero w 1363 roku. W 1372 roku udała się z pielgrzymką do Ziemi Świętej. Miała wówczas 70 lat. Po powrocie do Rzymu, zmęczona podróżą, zmarła 23 lipca 1373 r. Kroniki głoszą, że z okazji pogrzebu św. Brygidy wielu chorych zostało uzdrowionych. Jej ciało poprzez Korsykę, Morawy i Polskę sprowadzono do Szwecji, gdzie złożono w klasztorze w Vadstena, który założyła. Dzięki staraniom córki, św. Katarzyny, Brygida została kanonizowana już w 1391 r.

Kto trwa we Mnie, a Ja w nim, ten przynosi owoc obfity, ponieważ beze Mnie nic nie możecie uczynić (J 15, 5). Zakon założony w XIV w. przez św. Brygidę, w wieku XX odrodził się dzięki bł. Elżbiecie Hesselblad (1870-1957). Zasadniczym jego celem jest służba dziełu przywrócenia jedności wszystkich wierzących w Chrystusa. Gdańskie brygidki pracują w Centrum Ekumenicznym w Gdańsku-Oliwie. Przed kilkoma laty przedstawiciele Kościołów, wspólnot i organizacji z sześciu krajów europejskich założyli w Vadstenie międzynarodowe ekumeniczne Societas Brigitta-Europa (SBE). W swojej działalności czują się oni związani z osobą oraz klasztorami założonymi przez średniowieczną mistyczkę. Celem stowarzyszenia jest „pogłębianie świadomości bogactwa duchowego wniesionego przez tę świętą w całej Europie oraz podkreślenie jej aktualnego znaczenia”.

Patronka Europy. 1 października 1999 r. św. Jan Paweł II listem motu proprio ogłosił św. Brygidę Szwedzką współpatronką Europy razem ze św. Katarzyną ze Sieny (patronka kobiet z Akcji Katolickiej, patronka pielęgniarek, Włoch i doktor Kościoła; 1347-1380) i św. Teresą Benedyktą od Krzyża (Edyta Stein, 1891-1942):

„Trzy wielkie święte, trzy kobiety, które w różnych epokach – dwie w samym sercu średniowiecza, jedna zaś w naszym stuleciu – wyróżniły się czynną miłością do Kościoła Chrystusowego i świadectwem o Jego Krzyżu”.

Wskazując św. Brygidę jako współpatronkę Europy, Jan Paweł II chciał, „aby stała się ona bliska nie tylko tym, którzy otrzymali powołanie do szczególnej konsekracji, ale także tym, którzy zostali powołani do zwykłych powinności życia świeckiego, zwłaszcza zaś do wzniosłej i trudnej misji założenia chrześcijańskiej rodziny”. Kontynuując myśl Jana Pawła II, trzeba podkreślić, że „Brygida przyczyniła się do budowy wspólnoty kościelnej przez swoje głębokie zrozumienie tajemnicy Chrystusa i Kościoła. Wewnętrznemu zjednoczeniu z Chrystusem towarzyszyły bowiem specjalne charyzmaty prorockie, dzięki czemu Brygida stała się punktem odniesienia dla wielu osób w Kościele swojej epoki. W Brygidzie można dostrzec moc proroctwa… Nie lęka się przemawiać do władców i papieży, ukazując, jak zamysły Boże spełniają się w wydarzeniach historycznych”. „Od czasu zaś gdy Skandynawia, ojczyzna Brygidy, oderwała się od pełnej jedności ze stolicą rzymską w konsekwencji smutnych wydarzeń XVI w., postać szwedzkiej świętej stanowi ważny «łącznik» ekumeniczny, wzmocniony jeszcze przez posługę, jaką pełni na tym polu jej zgromadzenie zakonne”. Na portalu Zgromadzenia Najświętszego Zbawiciela św. Brygidy czytamy: „Ofiarując całkowicie swoje życie Bogu, Siostry Brygidki czynią to w następujących intencjach: (1) przywrócenie pełnej jedności podzielonych w wierze, grup i narodów tak, aby nastała jedna owczarnia pod przewodnictwem Dobrego Pasterza Jezusa Chrystusa; (2) pokonanie bolesnej bariery podziałów między chrześcijanami, co stanowi obecnie największą trudność w przyjęciu przez ludzkość orędzia Ewangelii; (3) ewangelizacja, której celem jest nawrócenie grup i narodów jeszcze niewierzących lub już zdechrystianizowanych; (4) promocja i rozwój kapłaństwa ministerialnego, które najpełniej może służyć dziełu zjednoczenia”.

Na zakończenie naszej refleksji pragnę przywołać na pamięć prorocze słowa św. Jana Pawła II: „Aby zbudować nową Europę na trwałych fundamentach, trzeba się oprzeć na autentycznych wartościach, mających podstawę w powszechnym prawie moralnym, wszczepionym w serce każdego człowieka. Gdyby Europa mylnie utożsamiła zasadę tolerancji i szacunku dla wszystkich z obojętnością etyczną i sceptycyzmem wobec nieodzownych wartości, weszłaby na niezwykle niebezpieczną drogę, na której prędzej czy później pojawiłyby się pod nową postacią najbardziej przerażające widma z jej przeszłości. Wydaje się, że kluczową rolę w zażegnaniu tej groźby znów odegra chrześcijaństwo, które niestrudzenie wskazuje ludziom horyzont ideałów” (1999).

Kazania-homilie: Święto św. Brygidy, zakonnicy, Patronki Europy

o. Grzegorz Woś CSsR (23 lipca 2012 roku, Rok B, II)

o. Mariusz Mazurkiewicz CSsR (23 lipca 2014 roku, Rok A, II)

o. Paweł Drobot CSsR (23 lipca 2015 rok, Rok B, I)

o. Andrzej Makowski CSsR (23 lipca 2016 roku, Rok C, II)

XVI niedziela zwykła – o. Łukasz Listopad CSsR (23 lipca 2017 roku, Rok A, I)

o. Krzysztof Dworak CSsR (23 lipca 2018 roku, Rok B, II)

o. Paweł Drobot CSsR (23 lipca 2019 roku, Rok C, I)

o. Andrzej Szorc CSsR (23 lipca 2020 roku, Rok A, II)

o. Edmund Kowalski CSsR (23 lipca 2021 roku, Rok B, I)