Będziemy poznawać dawne zakony i ich duchowość. Ponieważ – jak powiedział ks. bp Dajczak – „Na świecie pękł kontakt z przeszłością, z dobrze rozumianą tradycją. Pojawiło się pokolenie, które mówi: wczoraj mnie nie obchodzi ja żyję dziś”. Chciałbym więc pokazać, że były i są w Kościele stare zakony o bogatej duchowości z którą warto się zapoznać i ubogacić się nią.

Duchowość benedyktyńska jest jedną z najstarszych duchowości chrześcijański. Wielu dawnych mnichów pozostawiło po sobie różne Reguły Życia, jednak żadna z nich nie zdobyła tak wielkiej popularności jak Reguła św. Benedykta.

W 1098 roku Opat Robert w raz z grupą podobnie myślących jak on mnichów opuścił dotychczasowy klasztor i założył nowe opactwo, dając początek nowemu zakonowi cystersów. Na miejsce Opactwa wybrał bagnistą i ustronną okolicę, otoczoną lasami, z dala od ludzi. Kronikarz zapisał: „Teren ten był schronieniem jedynie dla zwierząt dzikich..., niedostępny dla ludzi z powodu gęsto rosnących drzew ciernistych i zarośli…”.

Dziś zapoznamy się z kolejnym zakonem wyłonionym z benedyktynów i opartym na Regule św. Benedykta – mianowicie z Kamedułami Pustelnikami. W Polsce są dwa klasztory kamedułów, na Bielanach pod Krakowem i w Bieniszewie koło Konina.

Niemal w każdej religii znane są święte góry jako miejsca szczególne. Góry bywały miejscem sprawowania kultu, składania ofiar. Do takich uświęconych miejsc w Starym Testamencie należała też Góra Karmel [(hebr. כרמל) – właściwie pasmo górskie (ciągnące się przez 25 km) na wybrzeżu Morza Śródziemnego w Izraelu. Wznosi się na wysokość 546 m n.p.m. nad Zatoką Hajfy. Na jej stokach znajdują się miasta: Hajfa, Nesher i Tirat Karmel].

Wiek XIII to również wiek, który w historię Kościoła wpisuje wielkie rzeczy, wielkie wydarzenia. Rzesze wiernych pragną głębszego życia religijnego. W 1215 roku papież Innocenty III zwołuje Sobór Laterański – najważniejszy sobór w średniowieczu, na którym m.in. ustalono prawa dotyczące sakramentu małżeństwa, pokuty i eucharystii – wprowadzono obowiązek spowiedzi i Komunii wielkanocnej, nakazano biskupom nauczanie wiernych w językach ojczystych itp.

Drugim po franciszkanach wielkim zakonem żebraczym był Zakon Dominikanów – oficjalna nazwa, Zakon Braci Kaznodziejów. Łacińska nazwa Dominicanes – wskazuje na założyciela św. Dominika, ale przetłumaczona dosłownie znaczy „Psy Pańskie”, dlatego w ikonografii dominikańskiej często spotykamy psa z zapaloną pochodnią w zębach.

W początkach XVI wieku Kościół znalazł się w wielkim kryzysie. Kryzys ten spowodował Marcin Luter, przybiciem na drzwiach katedry w Wittenberdze w 1517 roku swoich 95 tez, w wielu punktach sprzecznych z nauką Kościoła. W tych ciężkich dla Kościoła czasach hiszpański rycerz Ignacy Loyola zakłada zakon, Towarzystwa Jezusowego czyli Jezuitów, którego celem jest obrona wiary i całkowite oddanie się do dyspozycji papieżowi.

Zgromadzenie Najświętszego Odkupiciela założył św. Alfons Maria Liguori 9 listopada 1732 r. w Scala koło Neapolu. Celem założonego przez niego zgromadzenia miało być głoszenie Ewangelii poprzez misje i rekolekcje wśród ludzi najbardziej zaniedbanych duchowo. Rozwój redemptorystów w Europie wiąże się z osobą św. Klemensa Hofbauera, Morawianina, który założył klasztory w Warszawie i Wiedniu. Aktualnie ponad 5 tysiąca redemptorystów pracuje w 87 krajach. Zgromadzenie to wydało 4 świętych i 15 błogosławionych.